नवी दिल्ली : माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंग यांचे आज गुरुवार दि.२६ डिसेंबर २०२४ रोजी निधन झाले आहे. 92 वर्षीय मनमोहन सिंग यांना गुरुवारीच दिल्ली एम्समध्ये दाखल करण्यात आले होते. त्यांना श्वास घेण्यास त्रास होत होता.
डॉ. मनमोहन सिंग यांचा जन्म २६ सप्टेंबर १९३२ रोजी भारतातील पंजाब प्रांतातील एका गावात झाला. 1948 मध्ये पंजाब विद्यापीठातून त्यांनी मॅट्रिक पूर्ण केले. त्यानंतर त्यांनी पुढील शिक्षण ब्रिटनच्या केंब्रिज विद्यापीठातून घेतले. 1957 मध्ये त्यांनी अर्थशास्त्रात प्रथम श्रेणी सन्मान पदवी प्राप्त केली. त्यानंतर 1962 मध्ये त्यांनी ऑक्सफर्ड विद्यापीठाच्या नफिल्ड कॉलेजमधून अर्थशास्त्रात डी.फिल केले. डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या मागे पत्नी श्रीमती गुरशरण कौर अण तीन मुली आहेत.
भारताचे चौदावे पंतप्रधान, डॉ. मनमोहन सिंग हे त्यांच्या नम्रता, कठोर परिश्रम आणि कामाप्रती बांधिलकी यासाठी ओळखले जायचे. मनमोहन सिंग 1971 मध्ये वाणिज्य मंत्रालयात आर्थिक सल्लागार म्हणून रुजू झाले. 1972 मध्ये त्यांची अर्थ मंत्रालयात मुख्य आर्थिक सल्लागार म्हणून नियुक्ती झाली. सिंग, अर्थ मंत्रालयाचे सचिव डॉ. नियोजन आयोगाचे उपाध्यक्ष; भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे अध्यक्ष; पंतप्रधानांचे सल्लागार; विद्यापीठ अनुदान आयोगाचे अध्यक्ष म्हणूनही काम केले. मनमोहन सिंग 1991 ते 1996 पर्यंत भारताचे अर्थमंत्री होते. देशाच्या आर्थिक जडणघडणीसाठी हा काळ अत्यंत महत्त्वाचा होता.
डॉ.मनमोहन सिंग यांना अनेक पुरस्कार आणि सन्मानांनी सन्मानित करण्यात आले आहे. यापैकी महत्त्वाचे म्हणजे भारताचा दुसरा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार पद्मविभूषण (1987); भारतीय विज्ञान काँग्रेसचा जवाहरलाल नेहरू जन्मशताब्दी पुरस्कार (1995); आशिया मनी अवॉर्ड फॉर फायनान्स मिनिस्टर ऑफ द इयर (1993 आणि 1994); वर्षातील वित्त मंत्री (1993) साठी युरो मनी पुरस्कार, केंब्रिज विद्यापीठाचा ॲडम स्मिथ पुरस्कार (1956); सेंट जॉन्स कॉलेज, केंब्रिज (1955) येथे उत्कृष्ट कामगिरीसाठी राईट पुरस्कार डॉ. सिंग यांना जपानी निहोन केझाई शिंबून आणि इतर संघटनांनी सन्मानित केले आहे. डॉ. सिंग यांना केंब्रिज आणि ऑक्सफर्ड आणि इतर अनेक विद्यापीठांनी मानद पदव्या बहाल केल्या आहेत.
